Αυτός είναι ο χάρτης της Λάρισας, όπως τον σχεδίασε το 2022 η ομάδα MAKE USE.

Απευθύνεται τόσο σε άτομα που επισκέπτονται και δε γνωρίζουν την πόλη, όσο και σε άτομα που ήδη την κατοικούν και τη γνωρίζουν, αλλά θα ήθελαν να τη δουν με μια διαφορετική ματιά. Περιλαμβάνει πάρκα, πλατείες, πεζοδρόμους, ιστορικές τοποθεσίες, μνημεία και κτίρια, τοιχογραφίες και γέφυρες. Μας βοηθάει να εξοικειωθούμε με τους δημόσιους χώρους της πόλης, τα σημεία στα οποία όλ@ μας έχουμε – ή θα έπρεπε να – έχουμε πρόσβαση. Μας προτείνει κάποιους τρόπους χρήσης των δημόσιων χώρων που συμφωνούν με μια κουλτούρα σεβασμού, φροντίδας και δημοκρατικής αλληλεπίδρασης και συνύπαρξης. Αν τύχει και μαζί με το χάρτη βρεις κι ένα MAKE USE kit, χρησιμοποίησέ το και απόλαυσε τους δημόσιους χώρους της πόλης, αφήνοντάς τους λίγο πιο καθαρούς από ό,τι τους βρήκες.

Ο χάρτης, επίσης, περιλαμβάνει εμπειρίες και προτάσεις για το δημόσιο χώρο και προτείνει μια διαφορετική προσέγγιση, βοηθώντας να συνειδητοποιήσουμε ότι -εδώ που ζούμε και αλληλεπιδρούμε- γινόμαστε καθημερινά κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας που σε αυτό τον χώρο έχει διάρκεια 8.000 χρόνων. Μέσα από την έρευνα που κάναμε με την ομάδα μας, αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε για το σχεδιασμό και την παρουσίαση του χάρτη την έννοια που κρύβεται πίσω από τους πλάνητες λίθους. Η Λάρισα που βλέπουμε και αναγνωρίζουμε σήμερα είναι χτισμένη επάνω σε άλλες πόλεις και άλλες εποχές. Κάποια στοιχεία αυτών των εποχών αποκαλύπτονται εμπρός μας ξεκάθαρα, όπως το αρχαίο Θέατρο και το Μπεζεστένι στο λόφο του Φρουρίου. Τα περισσότερα, όμως, παραμένουν καλά κρυμμένα κάτω από τα πόδια των περαστικών, άλλα αγνοούνται παντελώς, ενώ άλλα έχουν επαναχρησιμοποιηθεί ως δομικά υλικά. Ό,τι μπορούμε να δούμε γύρω μας σήμερα αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της πόλης, μικρά ή μεγάλα θραύσματα που έχουν μνήμη και εμπειρία πολύ μεγαλύτερη από τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής. Σε προσκαλούμε να δεις τη Λάρισα με αυτή τη ματιά, να προσεγγίσεις τα υλικά της σαν να ήταν ταξιδιώτες του χρόνου και του χώρου και την πόλη ως κάτι που έχει ψυχή, που περιμένει να ανακαλυφθεί από όλους μας ξεχωριστά.

Βάλαμε στο χάρτη μέρη και διαδρομές που για εμάς τους νέους έχουν ξεχωριστό νόημα σε αυτή τη φάση της πόλης. Είναι εκεί που μαζευόμαστε, γνωριζόμαστε, εκφραζόμαστε και εκεί που αφήνουμε τα δικά μας ίχνη και δημιουργούμε τις δικές μας ιστορίες. Ό,τι υπάρχει στο χάρτη βρίσκεται σε μια απόσταση όχι μεγαλύτερη από 40 λεπτά με τα πόδια από το κέντρο. Αν περνάς από την πόλη και θέλεις να μας συναντήσεις, πραγματικά ή νοητά, ακολούθησε τις διαδρομές που σου προτείνουμε και τις δραστηριότητες που είναι κατάλληλες σε κάθε εποχή. Το καλοκαίρι η Λάρισα έχει ζέστα και οι ανοιχτοί της χώροι θυμίζουν αυτό που εμείς αποκαλούμε καρκαμπίλα. Κι όμως, δεν κλεινόμαστε στα σπίτια μας. Ξέρουμε τι να κάνουμε και πού μπορούμε να δροσιστούμε. Το χειμώνα η υγρασία μπορεί να φτάσει μέχρι το κόκκαλο, αλλά εμείς δεν το βάζουμε κάτω. Ελπίζουμε ούτε κι εσύ.

Ο χάρτης έχει τυπωθεί σε 1000 αντίτυπα. Προσέξαμε να τον φτιάξουμε με υλικά που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, αλλά θα ήταν μεγάλη σπατάλη να χρησιμοποιηθεί μια φορά και μετά να πεταχτεί ως σκουπίδι. Εφόσον τον χρησιμοποιήσεις, άσε τον σε καλή κατάσταση σε ένα ασφαλές μέρος για να ξαναχρησιμοποιηθεί.

Στο οπισθόφυλλο του έντυπου χάρτη μπορείς να βρεις ένα QR code. Σκανάρισέ το με το κινητό σου και θα βρεθείς απευθείας στην παρούσα ηλεκτρονική εκδοχή του χάρτη που φιλοξενείται στην επίσημη σελίδα μας www.makeuse.gr. Με αυτό τον τρόπο μπορείς να έχεις πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες που υπάρχουν εδώ και άλλες ακόμα που θα προστίθενται εκεί ή που δεν μπορούσαν να συμπεριληφθούν στον έντυπο χάρτη.

Ο δημόσιος χώρος δεν ήταν πάντοτε δεδομένος. Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής εποχής τα προαύλια των εκκλησιών αποτέλεσαν το αντίστοιχο του σημερινού δημόσιου χώρου για τους χριστιανούς. Εκεί συναντιόντουσαν σε κάθε περίσταση και ανέπτυσσαν ένα σημαντικό κομμάτι της συλλογικής ταυτότητάς τους. Οι υπαίθριες ή ανοιχτές αγορές, επίσης, έπαιξαν τον ίδιο ρόλο, φέρνοντας σε επαφή όλους τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης, ανεξάρτητα από την πολιτισμική τους ταυτότητα. Στη σύγχρονη εποχή, ειδικά στη Λάρισα, οι πολλές πλατείες και τα πάρκα εξυπηρετούν την ίδια ανάγκη. Σε πολλές περιπτώσεις, ο δημόσιος χώρος χρησιμοποιείται από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στη Λάρισα μπορείς να συναντήσεις πολλά café που, με τα τραπεζάκια τους επάνω στον πεζόδρομο ή την πλατεία, διαμορφώνουν τον χαρακτήρα της χρήσης του χώρου και εντάσσουν τους κατοίκους σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης που δεν είναι πάντοτε ορατή. Ο δημόσιος χώρος – ως έννοια – δεν είναι δεδομένος ούτε σήμερα.

Η χρήση του δημόσιου χώρου και τα χαρακτηριστικά του εξαρτώνται από τις εποχές του χρόνου και τις ώρες της ημέρας, τις ηλικιακές και πολιτισμικές ομάδες που τον χρησιμοποιούν, αν βρίσκεται σε περιοχή κατοικιών, στο κέντρο ή στις παρυφές της πόλης.

Εκεί μπορείς να βρεις τη συμφωνία, τη συνύπαρξη και το διαχωρισμό, την οικειότητα και την αποξένωση, την ανισότητα και την αλληλεγγύη, την κοινωνική διαπραγμάτευση, όλα μαζί την ίδια στιγμή. Ο δημόσιος χώρος, αν τον ακούσεις προσεκτικά, αφηγείται όλες αυτές τις ανθρώπινες ιστορίες.

Οι άνθρωποι συνδέονται συναισθηματικά με τους τόπους και, όταν συμβαίνει αυτό, κινητοποιούνται για να υπερασπιστούν το χώρο τους. Κάποιες πλατείες το πρωί αποτελούν το σημείο συνάντησης ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Όσο προχωράει η μέρα, κάποιοι πεζόδρομοι γεμίζουν με τραπεζάκια και κατοίκους που συναντιούνται εκεί, αναπτύσσοντας ή ενισχύοντας κοινωνικές σχέσεις. Σε μεγάλα πάρκα μπορείς να συναντήσεις ανθρώπους που συνοδεύουν ζώα συντροφιάς και μοιράζονται μια σχετικά κοινή κουλτούρα, νέους γονείς με παιδιά προσχολικής ηλικίας και άτομα που γυμνάζονται είτε αυτοσχεδιάζοντας είτε αξιοποιώντας τα δημόσια όργανα γυμναστικής. Από το απόγευμα και μετά, πάρκα, πλατείες και πεζόδρομοι γίνονται ο χώρος συνάντησης πιο νέων ηλικιών. Οι ήχοι, τα χρώματα και η ενέργεια αλλάζουν. Μερικές φορές αλλάζουν και οι άτυποι κανόνες που βασίζονται στα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της κάθε ομάδας. Τα τελευταία χρόνια, η διαδικασία ένταξης των μεταναστών και των προσφύγων οπτικοποιήθηκε πρώτα στο δημόσιο χώρο. Η απαραίτητη εξοικείωση με το διαφορετικό, με το «άλλο» συμβαίνει πρώτα εκεί και αποτελεί ένα δείκτη της προοδευτικότητας ή του συντηρητισμού της πόλης. Μπορεί να ακούσεις πολλούς να λένε ότι η Λάρισα είναι μια συντηρητική πόλη, αλλά δεν πρέπει να αγνοήσουμε ότι διαχρονικά αποτέλεσε χωνευτήρι πολιτισμών. Αυτή η αντίφασή της την κάνει ίσως ακόμα πιο ενδιαφέρουσα. Σήμερα, η προσβασιμότητα στο δημόσιο χώρο είναι επίσης ένα σημαντικό διακύβευμα που θα διαμορφώσει το χαρακτήρα της πόλης στο άμεσο μέλλον και θα αποτελέσει δείκτη σύγκρισης με άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού*. Έτσι δημιουργείται η συλλογική ταυτότητα με βάση το χώρο, που συνδυάζει τόσο την τοπική, όσο και την παγκοσμιοποιημένη κουλτούρα.

Η διαχείριση και η διαπραγμάτευση του δημόσιου χώρου είναι ένα σημαντικό πολιτικό ζήτημα. Όταν ο δημόσιος χώρος αγνοείται, χάνει την πολιτική δυναμική του. Οι συλλογικότητες χάνουν το σπίτι τους και τη δυνατότητα να συνδιαμορφώσουν ισότιμα το παρόν και το μέλλον.

Ο χάρτης μας παρουσιάζει ένα δημόσιο χώρο που θέλουμε επίσης να είναι δικός μας, που χρειάζεται να τον διεκδικούμε καθημερινά απέναντι σε κάθε χρήση που δε συμφωνεί με το δημόσιο συμφέρον και τη συμπερίληψη όλων μας. Παρουσιάζουμε ένα δημόσιο χώρο που, (ανα)γνωρίζοντάς τον και δίνοντάς του νόημα, μπορεί να γίνει αφορμή να ξανασκεφτούμε και να πράξουμε συλλογικά.

* Σε αυτά τα δημόσια κτίρια-σημεία του χάρτη υπάρχουν τουαλέτες ΑΜΕΑ (15, 20, 21, 31, 35, 43, 47, 49, 56, 66, 67, 68). Η λίστα δεν είναι πλήρης, καθώς βασίζεται στην προσωπική μας έρευνα.

Πώς θα αντιδρούσες, αν σου λέγαμε ότι οι Rolling Stones ήταν πάντα στη Λάρισα; Και όχι, δεν εννοούμε το διάσημο ροκ συγκρότημα, αλλά αυτό που η ομάδα μας ονόμασε ελληνιστί Πλάνητες Λίθους. Τι σημαίνει αυτό; Πως, καλώς ή κακώς, εδώ στον κάμπο που είμαστε, δεν ήταν και εύκολο να βρούμε τέτοιου είδους υλικά, όπως μάρμαρα και πέτρες, ιδιαίτερα στο παρελθόν. Επομένως, ότι είδους πέτρα είχαμε καταφέρει να βρούμε, την επαναχρησιμοποιούσαμε. Με άλλα λόγια, η πόλη ήταν σαν χρησιμοποιείται ξανά και ξανά, αφού τα ίδια υλικά άλλαζαν λειτουργία, με τα σημάδια να είναι ορατά μέχρι και σήμερα. Πράγματι, η πόλη της Λάρισας είναι χτισμένη σε στρώματα και ποιος ξέρει τι άλλο μπορεί να ανακαλύψουμε κάτω από τα πόδια μας. Ας το πάρουμε με τη σειρά. Υπήρχε ένα αρχαίο λατομείο στην περιοχή της Αγιάς (πάνω από τριάντα χιλιόμετρα από τη Λάρισα) από το οποίο χρησιμοποιήθηκε μάρμαρο για το Α’ Αρχαίο Θέατρο. Για την κατασκευή του κοίλου, όμως, του Β’ Αρχαίου θεάτρου, το μάρμαρο δεν προήλθε από εκεί, αλλά από παλαιότερο κτίριο. Πώς το ξέρουμε αυτό; Σε κάποια σημεία, εντοπίζονται επιγραφές απελευθέρωσης δούλων από το παλιό κτίριο και δεν έχουν καμία σχέση με το θέατρο. Συνεχίζουμε στους Ρωμαίους που ήθελαν να χτίσουν δρόμους και τείχη και χρησιμοποίησαν τι άλλο; Πέτρινα και μαρμάρινα τμήματα των αρχαίων θεάτρων και ναών. Ίσως και ακριβώς τα ίδια αυτά υλικά άλλαξαν χέρια, με το Βυζάντιο να γκρεμίζει κι άλλους αρχαίους ναούς και να χτίζει τους δικούς του ναούς, λουτρά και νεκροταφεία, ενώ οι Οθωμανοί τελειώνουν αυτή την καταστροφή των αρχαίων στοιχείων, αλλά και χριστιανικών ναών. Σημαντικό παράδειγμα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής είναι το Μπεζεστένι, αυτό το πέτρινο οικοδόμημα στο Φρούριο. Ξέρεις τι βρίσκουν θαμμένο στο εσωτερικό; Μαρμάρινα στοιχεία και αγάλματα από αρχαίους ναούς, που χρησιμοποιήθηκαν ως απλά στηρίγματα και κομμάτια στην ανέγερση του κτιρίου. Μην ξεχνάς και την κεντρική γέφυρα του Πηνειού, η οποία κάθε φορά που γκρεμιζόταν, ξαναχτιζόταν στο ίδιο σημείο με τα ίδια υλικά. Τίποτα δεν πάει χαμένο.

Τι συμβαίνει στην πόλη, λοιπόν; Μήπως τελικά κάθε σημείο, κάθε πλακάκι και κάθε πέτρα της Λάρισας έχει πραγματικά τη δική του ζωή και ιστορία, εξυπηρετώντας μας σήμερα με το δικό του μοναδικό χρόνο; Συνεπώς, γιατί να μη δείξουμε τον απαραίτητο σεβασμό σε κάθε μέρος της πόλης, που έχει δημιουργηθεί για να μας εξυπηρετήσει; Και, αν το γενικεύσουμε όλο αυτό, μήπως μπορεί να ισχύσει για κάθε πτυχή κάθε μέρας μας, με περισσότερη συνείδηση για τις πράξεις μας και για τον αντίκτυπό μας στην ταυτότητα και στην υγεία της πόλης μας; Αν συμμετέχουμε υπεύθυνα στη ροή της πόλης, αυτή η ροή θα συνεχίσει να υπάρχει και εμείς θα είμαστε μέρος της.

Όνομα και λίγη ιστορία

Το όνομα Λάρισα (προελληνικό πελασγικής προέλευσης) δηλώνει έναν ισχυρά οχυρωμένο λόφο, ενώ σήμαινε και ακρόπολη. Η πρώτη μυθολογική εκδοχή τού ονόματος αποδίδεται στο χτίσιμο της πόλης από τον ήρωα Λάρισo, γιο του Πελασγού. Η δεύτερη εκδοχή αφορά τη Νύμφη Λάρισα που χάρισε το όνομά της στην πόλη, αφού γλίστρησε και πνίγηκε στον ποταμό Πηνειό.

Η θέση που καταλαμβάνει η σημερινή πόλη κατοικείται συνεχώς από την νεολιθική εποχή (6η χιλιετία) ως σήμερα. Από τους έξι προϊστορικούς οικισμούς που εντοπίζονται στα όρια της σύγχρονης πόλης, ο λόφος «Φρούριο», η αρχαία ακρόπολη, κατοικείται από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού (αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ.) συνεχώς κατά τη διάρκεια όλων των επόμενων ιστορικών περιόδων.

Τι κάνουμε, άραγε, όταν βρισκόμαστε σε έναν τόπο εντελώς άγνωστο; Πώς γνωρίζουμε, αφουγκραζόμαστε, κατανοούμε και οικειοποιούμαστε μια ξένη γειτονιά, μια ξένη πόλη, μια ξένη χώρα; Η περιήγηση στους δρόμους της πόλης θεωρούμε πως αποτελεί ένα σημαντικό στάδιο της διαδικασίας αυτής για πολλούς λόγους. Ένας από τους λόγους αυτούς είναι πως θα συναντήσουμε βασικά… τοίχους! Τι έχουν να μας πουν, όμως, οι τοίχοι μιας πόλης;

Τοίχοι πεντακάθαροι, κατάμεστοι από καλλιτεχνικά graffiti τοίχοι, τοίχοι γεμάτοι ταγκιές, τοίχοι μολυσμένοι από σβάστικες, τοίχοι γεμάτοι πληροφορίες. Πώς υποδέχονται οι τοίχοι τους επισκέπτες; Πώς «διαβάζονται» οι τοίχοι ανάλογα με το ποι@ είσαι και πώς αποτυπώνεται άραγε σε αυτούς το σύγχρονο κοινωνικο-ιστορικό πλαίσιο;

Το νόημα του δημόσιου χώρου είναι κατά ένα τρόπο υπό διαπραγμάτευση. Ο δημόσιος χώρος πλάθεται από τους ανθρώπους που τον χρησιμοποιούν και είναι δυνητικά πεδίο σύγκρουσης και αναμέτρησης για τη νοηματοδότησή του. Έτσι και οι τοίχοι που εντάσσονται σε αυτόν, είναι ευαίσθητοι δέκτες των κοινωνικών συνθηκών και ό,τι αποτυπώνεται σε αυτούς μπορεί να γίνει κατανοητό, όχι απλά σαν μια εικόνα (που μπορεί να μας αρέσει, μπορεί και όχι), αλλά και ως επιτέλεση (performance). Graffiti, tagging, street art, “μουτζούρες”… Popular, κοινοτικό, πολιτικό… Δήλωση παρουσίας, προσπάθεια απεύθυνσης, διεκδίκηση χώρου έκφρασης, διαμαρτυρία ή απλά εκτόνωση. Τι από αυτά μάς ενοχλεί; Τι θεωρούμε “τοιχορύπανση”; Μπορούν οι βέβηλες χειρονομίες να ειδωθούν ως απαίτηση συμπερίληψης στη ζωή στην πόλη; Νόμιμο ή παράνομο; Τέχνη ή βανδαλισμός; Δίπολα που προκύπτουν με κοινωνικούς όρους και ο καθένας/-μιά τα κατανοεί με διαφορετικό τρόπο.

Προτείνουμε, λοιπόν, να περιπλανηθείς ως «flâneur»* στους δρόμους της πόλης και να παρατηρήσεις τι έχουν να σου πουν οι τοίχοι. Για ό,τι σου κάνει εντύπωση, σου δημιουργήσει ερωτήματα ή δεις ενδεχομένως πως επαναλαμβάνεται, αλλά δεν γνωρίζεις τι αφορά, ρώτα ένα ντόπιο! Πιθανότατα με αυτό τον τρόπο θα μάθεις πράγματα που δεν θα ανακάλυπτες αλλιώς… Καθώς η «flaneurie» είναι μια στάση δημιουργική απέναντι στον κόσμο και ένας flaneur γνωρίζει πως οι δρόμοι δεν είναι μόνο για να τους διασχίζεις και πως οι τοίχοι μπορεί και να μιλούν…

Υ.Γ. flâneur (Ο «πλάνητας»): Όρος που εισήγαγε ο Charles Baudelaire και αναφέρεται στο περπάτημα και την περιπλάνηση (“dérive”, όπως την περιέγραψαν οι Καταστασιακοί) ως καλλιτεχνική πρακτική.

Μια πόλη τόσο επίπεδη σαν τη Λάρισα, είναι κρίμα να μην την περπατήσεις και να μην εξερευνήσεις κάθε κρυμμένη γωνιά της. Βόλτες στις πλατείες, στις όχθες του Πηνειού, διαδρομές ανάμεσα στην τέχνη του δρόμου… όλο και κάτι υπάρχει για κάθε γούστο σε δρόμους, πεζοδρόμους και πάρκα της πόλης.

Κατά την περίοδο της πανδημίας, καθώς δεν είχαμε άλλη διέξοδο από το περπάτημα, ανακαλύψαμε εναλλακτικές διαδρομές, τόσο εντός, όσο και εκτός του κέντρου της πόλης. Ακόμη κι αν δε φαίνονται στο χάρτη, μην ανησυχείς. Σου δίνουμε τη γενική κατεύθυνση και σε αφήνουμε να βρεις με τη σειρά σου όμορφα μέρη, με λίγο παραπάνω περπάτημα ή και ποδήλατο. Άλλωστε, η Λάρισα τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται ως μια πόλη φιλική προς το ποδήλατο, προωθώντας τη χρήση του και διαμορφώνοντας αντίστοιχη κουλτούρα. Στην κεντρική γέφυρα του Πηνειού, μάλιστα, το έργο “Ποδηλάτες” αναδεικνύει την αξία του ποδηλάτου στις καθημερινές μας μετακινήσεις.

Μια μέρα στη Νεάπολη: Μουσεία, πάρκα και…σουβλάκι

Ξεκίνησε τη βόλτα σου από το Διαχρονικό Μουσείο, το οποίο βρίσκεται στο λόφο Μεζούρλο. 450 στρέμματα πρασίνου για περίπατο, άσκηση και πικ-νικ. Κάνε μια βόλτα για να αναλογιστείς όσα είδες στο μουσείο και, αν σε ενδιαφέρει η τέχνη, συνέχισε προς τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας Μουσείο Κατσίγρα (10’ με τα πόδια).

Είναι καλοκαίρι; σταμάτα για μια βουτιά στη Δημοτική Πισίνα της Νεάπολης. Ή συνέχισε προς το Πάρκο Χατζηχαλάρ, άλλη μια ανοιχτή έκταση πρασίνου, με παιδικές χαρές, γήπεδα και πάρκο skate, αγαπημένο σημείο για οικογένειες και νέους της πόλης.

Και, επειδή σίγουρα θα σου έχει ανοίξει η όρεξη, μετά απ’ όλα αυτά, στην πλατεία της Νεάπολης θα βρεις παραδοσιακό σουβλάκι, ψησταριές, πιτσαρίες και πολλά καφέ.

Αν βρεθείς στη Νεάπολη Σάββατο πρωί, επισκέψου και τη λαϊκή αγορά παραπλεύρως της πλατείας, είναι η μεγαλύτερη στην πόλη!

Τοιχογραφίες της πόλης

Ξεκινώντας από την Ανθίμου Γαζή, μπορείς να δεις το έργο “Σύνθεσις ‘21”, εμπνευσμένο από τον πίνακα «Πολιτεία» του Αγήνορα Αστεριάδη, ενός σημαντικού Λαρισαίου ζωγράφου (το αυθεντικό έργο βρίσκεται στη Δημοτική Πινακοθήκη, οπότε μην ξεχάσεις να την επισκεφτείς!). Πριν αλλάξεις δρόμο, στον τοίχο του 4ου Δημοτικού Σχολείου, η πόλη τιμά τον Τάκη Τλούπα, έναν πολύ σημαντικό φωτογράφο της πόλης που, ταξιδεύοντας με τη βέσπα του, απαθανάτισε πρόσωπα και στιγμές της περιοχής. Ψηλά στην οδό Παπαναστασίου, ψάξε να βρεις τον “Άγνωστο Νέο” , ένα έργο βασισμένο σε μια προτομή πιθανότατα του 4ου αιώνα π.Χ. Περνώντας από το Αρχαίο Θέατρο, θα δεις μια τοιχογραφία για τον ποιητή Τάσο Λειβαδίτη, ενώ δυο ακόμα μεγάλα έργα δημιουργούνται στην πόλη (όσο εμείς γράφουμε αυτό το κείμενο), το “Riverside” κάτω από τη γέφυρα του Αλκαζάρ και το “Prosperita” στο Μύλο του Παππά .Τέλος, στα δύο νοσοκομεία της πόλης υπάρχουν μεγάλες τοιχογραφίες, με τη μία να είναι αφιερωμένη στον Ιπποκράτη (Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας), λίγο μετά το Διαχρονικό Μουσείο, και την άλλη (Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας) να συνδέει το νοσοκομείο με το «περιβάλλον» και την πόλη της Λάρισας.

Διαδρομή Ennio Morricone

Ennio Morricone. Ένα ιταλικό όνομα που ακούγεται ίσως παράταιρο για τη Λάρισα. Κι όμως! Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλων Μουσικής Ennio Morricone Ελλάδος είναι ίσως ο μοναδικός παγκοσμίως που τιμά τον Ιταλό συνθέτη, με τη μεγάλη του συνεισφορά στον παγκόσμιο κινηματογράφο, με εκδηλώσεις, αφιερώματα, αλλά και τοιχογραφίες.

Στην οδό Μανωλάκη, αν κοιτάξεις ψηλά θα δεις την προσωπογραφία του, όπως επίσης και στο απέναντι κτίριο, πριν την είσοδο στο υπόγειο πολυκατοικίας που φιλοξενεί μια αρχαία δεξαμενή νερού. Στην οδό Σκυλοσόφου, κοντά στο αρχαίο θέατρο, βρίσκεται ένα ακόμη έργο από το Σύλλογο για τον Ennio Morricone, το οποίο απεικονίζει δύο Ιταλούς αναρχικούς, τους Sacco και Vanzetti, από την ομώνυμη ταινία, με μουσική του συνθέτη. Τέλος, μια ακόμη τοιχογραφία στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι αφιερωμένη στην ταινία “Σινεμά ο Παράδεισος” στην Μεγ. Αλεξάνδρου, μια ταινία του Τζιουζέπε Τορνατόρε, συνοδευόμενη από τη μουσική του Μορρικόνε.

Φθινόπωρο

Είναι Σεπτέμβριος, το καλοκαίρι έχει τελειώσει και η πόλη έχει επιστρέψει για τα καλά στους ρυθμούς της, πανέτοιμη για δυνατό ξεκίνημα νέας σεζόν! Την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου σε περιμένει η μεγαλύτερη εμποροπανήγυρη της Θεσσαλίας, που εδώ το λέμε Παζάρι, και βρίσκεται στη σκεπαστή αγορά της Νεάπολης. Αγοράζεις ό,τι επιθυμείς, ρουχισμό και αξεσουάρ, είδη σπιτιού κ.ά. Το νου σου: την πρώτη μέρα ανοίγει με μία μεγάλη συναυλία! Πριν φύγεις, μην ξεχάσεις να δοκιμάσεις και το μοναδικό χαλβά Φαρσάλων!

Ο Σεπτέμβρης είναι επίσης γεμάτος φεστιβάλ, όπως το αντιρατσιστικό φεστιβάλ στην Κεντρική πλατεία και το Μύλο Παραστατικών Τεχνών. Θεατρικές, χοροθεατρικές και μουσικές παραστάσεις, προβολές, ανοιχτά εργαστήρια και ημερίδες για τις παραστατικές τέχνες, με καλλιτέχνες από τη Λάρισα, την Ελλάδα και το εξωτερικό, αποτελούν αφορμή για συνάντηση και γεμίζουν τον Μύλο του Παππά και άλλους χώρους της πόλης.

28 Οκτωβρίου: Αργία – Εθνική εορτή

Χειμώνας

Πολλή υγρασία και τσουχτερό κρύο χαρακτηρίζουν τους χειμώνες της Λάρισας. Είναι μια εποχή που η Λάρισα σφύζει από κόσμο, ενώ είναι πολύ πιθανό να παρατηρήσεις ότι η πόλη έχει το δικό της ωράριο. Πρωί, απόγευμα, βράδυ, είναι πολύ ζωντανή, ενώ το μεσημέρι ξεκουράζεται, έχει ανάγκη από μεσημεριανή ανάπαυση κόντρα στη ροή των μεγάλων καταστημάτων. Αν θες να ζήσεις όπως οι ντόπιοι, επιβάλλεται, ειδικά το Σάββατο, να βγεις πρώτα για έναν καφέ και, στη συνέχεια, για φαγητό ή καλύτερα για τσίπουρα. Άλλωστε, ο κόσμος της Λάρισας είναι γνωστός για την αγάπη του για τον καφέ και για τα τσίπουρα!

Ο χειμώνας είναι, παράλληλα, η κατάλληλη εποχή για χουχούλιασμα και ταινία. Όχι, δε θα σε κλείσουμε μέσα, αλλά θα σου προτείνουμε να επισκεφτείς την κινηματογραφική λέσχη που κάνει προβολές στο Χατζηγιάννειο.

Αν τύχει και επισκέπτεσαι τη Λάρισα τα Χριστούγεννα, τότε θα ανακαλύψεις και το “Πάρκο των Ευχών” στο Πάρκο του Αλκαζάρ. Και, φυσικά, μην παραλείψεις την Πρωτοχρονιά στο λόφο του Φρουρίου, όπου ανάβουμε και πετάμε στον ουρανό πολλά φαναράκια, αλλάζουμε το χρόνο μετά μουσικής και πυροτεχνημάτων! Την ίδια περίοδο, στην κεντρική πλατεία κάτω από το δέντρο, το οποίο φωτίζει τα Χριστούγεννά μας για τουλάχιστον 30 χρόνια, υπάρχει η φάτνη που περιέχει κούκλες από το Μουσείο Κούκλας του Δημοτικού Κουκλοθίασου Τιριτόμπα.

Πριν αποχαιρετήσουμε το χειμώνα, έχουμε τις Απόκριες! Στη Λάρισα τα τελευταία χρόνια την Κυριακή της Τρανής Αποκριάς, αναβιώνει ένα πολύ παλιό έθιμο, “Τα Μπουλούκια”. Ξεκινώντας από διαφορετικά σημεία – γειτονιές, τραγουδώντας και χορεύοντας, τα μπουλούκια κάνουν μια στάση στην πλατεία Ταχυδρομείου και καταλήγουν στην Κεντρική Πλατεία, όπου στήνεται μεγάλο παραδοσιακό αποκριάτικο γλέντι. Μέχρι να φτάσουν στην Κεντρική Πλατεία, στις στάσεις που γίνονται σε πεζόδρομους και πλατείες, παρουσιάζονται χοροί και γίνεται αναπαράσταση παλιών εθίμων (η απαγωγή της νύφης, γαϊτανάκι, καμήλα κλπ).

Άνοιξη

Η εποχή που όλα ανθίζουν και γι’ αυτό το λόγο προτείνουμε να ξεχυθείς στα πάρκα και τις πλατείες! Στο κέντρο μπορείς να κάνεις μια βόλτα στις δύο πιο γνωστές πλατείες της πόλης (Κεντρική Πλατεία και Πλατεία Ταχυδρομείου). Περπάτησε ή ποδηλάτησε κατά μήκος του Πηνειού, ενώ για τους πιο αθλητικούς, μπορείς να γυμναστείς, χρησιμοποιώντας τα υπαίθρια όργανα γυμναστικής. Μην παραλείψεις το Κηποθέατρο και το Αισθητικό Άλσος. Τέλος, αν βρίσκεσαι στην περιοχή της Νεάπολης, επισκέψου οπωσδήποτε το πάρκο Χατζηχαλάρ. Είναι φιλικό προς εσένα, τα κατοικίδια και τα παιδιά.

Τα ανοιξιάτικα δροσερά βράδια οι νέοι της Λάρισας αρέσκονται στο να κάθονται στην περιοχή του αρχαίου θεάτρου. Άλλωστε, η άνοιξη είναι η εποχή της μετακίνησης: οι αρκούδες ξυπνούν από τη χειμερία νάρκη, έρχονται τα χελιδόνια και οι πελαργοί και οι Λαρισαίοι μετακινούνται σιγά-σιγά προς το Λόφο του Φρουρίου.

25 Μαρτίου: Αργία – Εθνική Εορτή

15 Μαΐου: Γιορτή Αγίου Αχιλλείου – Πολιούχος Λάρισας

Καλοκαίρι

Βράζει ο τόπος; Στη Λάρισα το καλοκαίρι έχουμε “ζέστα” -κι όχι ζέστη- ή αλλιώς καρκαμπίλα! Αν αναζητάς μια αύρα δροσιάς, μόνο στο λόφο του φρουρίου μπορείς να τη βρεις. Μεταξύ 13:00 και 17:00 κάνε ό,τι κάνουν οι Λαρισαίοι: κρύψου, καλύτερα μην κυκλοφορείς καθόλου. Αργά το απόγευμα το ποτάμι, το φρούριο, αλλά και οι πλατείες και οι πεζόδρομοι της πόλης, θα ξαναγεμίσουν με κόσμο που δροσίζεται με ένα ποτό. Η ‘’φάση’’ το βράδυ είναι περιπτερόμπυρα στο χέρι και χύμα άραγμα μπροστά από το Αρχαίο Θέατρο, στην πλατεία του Φρουρίου, στα σκαλάκια του Αγ. Αχιλλείου, στο ‘’λιμάνι’’ της Λάρισας (ρώτα τους ντόπιους). Η δημοτική πισίνα στη Νεάπολη είναι άλλη μια δροσερή ιδέα.

Τον Ιούνιο γίνεται στην πόλη το Φεστιβάλ Πηνειού, με πολυήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην όχθη του ποταμού. Τις μέρες γύρω από την 21η Ιουνίου το Φεστιβάλ φιλοξενεί την Ευρωπαϊκή Γιορτή Μουσικής, με συναυλίες σε 3 σκηνές και ελεύθερη είσοδο, ό,τι πρέπει για να πιάσει κάποιος τον καλοκαιρινό σφυγμό της πόλης.

Κανείς για θερινό σινεμά; Τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργεί στο Μύλο του Παππά και ο Θερινός Κινηματογράφος της πόλης με διεθνείς ταινίες κάτω από τα αστέρια.

Ανεξαρτήτως εποχής

1. Φεστιβάλ Νεολαίας & Δια Βίου Μάθησης (Δημοτικό Συμβούλιο Νεολαίας Λάρισας)

2. LA Comics Festival (Project ΙππόΚαμπος)

3. Λαϊκές αγορές:

Νικηταρά: Δευτέρα

Στον ΟΣΕ: Τρίτη

Πλατεία Σωτήρη Σκίπη: Τετάρτη

Νεάπολη: Σάββατo

Της Λαρίσης το ποτάμι που το λένε Πηνειό, όπως λέει ένα παλιό λαϊκό τραγούδι. Ξεκινώντας από τον μύθο του ομώνυμου ποτάμιου θεού, στον οποίο πνίγηκε και η νύμφη Λάρισα, επέτρεψε τη δημιουργία ενός ολοένα και περισσότερο αναπτυσσόμενου οικισμού στην περιοχή, που μπορούσε να βασιστεί στον ποταμό για όλες τις ανάγκες νερού για ολόκληρες χιλιετίες. Οι άνθρωποι μπορούσαν να ζήσουν, να καλλιεργήσουν τα εύφορα εδάφη και να αναπτύσσονται. Πόσες και πόσες δραστηριότητες ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες με το ρεύμα και την ορμή του Πηνειού. Για αυτό και η πόλη της Λάρισας ιστορικά επεκτεινόταν και στις δύο όχθες του, ώστε να αξιοποιεί αυτή τη δύναμη της φύσης, ενώ γέφυρες ένωναν τμήματα της πόλης.

Γλυπτός ποταμός

Ο Πηνειός, όπως καταλαβαίνεις, έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη της πόλης. Έλα όμως που η πόλη μεγάλωνε, τα χρόνια περνούσαν και η τεχνολογία αναπτυσσόταν που έμοιαζε σαν να ξεχνάμε το ποτάμι και τη σημασία του. Τότε, ήρθε και επενέβη στις πλατείες της πόλης η γλύπτρια πολεοδομικού τοπίου Νέλλα Γκόλαντα, δημιουργώντας τον “Γλυπτό ποταμό”. Το έργο αυτό ξεκινάει από την Πλατεία Ταχυδρομείου, υποδηλώνοντας αρχικά την γένεση του Πηνειού στην οροσειρά της Πίνδου, με τη χρήση φαινομενικά αταίριαστων κομματιών που είναι όμως πέτρινα κομμάτια ιστορίας που ξαναχρησιμοποιούνται. Συνεχίζει στο δεύτερο τμήμα, τονίζοντας τη σχέση της γης και του νερού σε όλη την έκταση του ποταμού, αλλά και την ιστορική σημασία του. Τα νερά λέγεται ότι συνεχίζουν υπογείως, για να φτάσουν στο τρίτο και τελευταίο τμήμα του έργου στην Κεντρική Πλατεία, όπου έχουμε την αναπαράσταση του πιο πεδινού τμήματος του ποταμού, με την πιο ήρεμη ροή, αλλά και τη λάμψη των νερών, μέρα και νύχτα. Ξέρεις πού οδηγεί αυτό το γλυπτό; Στο τότε νεοανακαλυφθέν Α’ Αρχαίο Θέατρο, κάνοντας πιο ισχυρή τη σύνδεση και την υπενθύμιση του παρελθόντος της πόλης. Αλλά δε σταμάτησε εκεί. Αν περπατήσεις στους γειτονικούς πεζοδρόμους του Αρχαίου Θεάτρου, θα δεις κάποια μαύρα σχέδια που δεν είναι και τόσο τυχαία. Σκέφτηκε πώς θα ήταν να αποτυπώσει με αυτό τον τρόπο τις κατόψεις κτιρίων που βρίσκονται θαμμένοι στο υπέδαφος, όχι μόνο από τα Κλασικά ή τα Βυζαντινά χρόνια, αλλά ακόμη και από τη Νεολιθική περίοδο. Πόσοι πολιτισμοί κάτω από τα πόδια μας και πόσο ενδιαφέρων τρόπος για να το θυμόμαστε!